ผื่นแพ้บนใบหน้าต่างจากสิวอย่างไร

ผื่นแพ้บนผิวหน้า สิ่งกวนใจที่ป้องกันได้

ก่อนอื่นเรามาทำความเข้าใจง่ายๆก่อนว่า ผิวจะมีค่าความเป็นกรดเป็นด่าง ซึ่งเรียกว่าค่า pH ซึ่งค่า pH ของผิวในแต่ละส่วนของร่างกายจะแตกต่างกัน ส่วนใหญ่ผิวหน้าและผิวกายจะมีค่า pH อยู่ที่ 4.7 – 5.7

ค่า pH ของผิวมีหน้าที่สำคัญ คือ ช่วยรักษาความอ่อนนุ่มและความชุ่มชื้นให้กับผิว โดยเฉพาะอย่างยิ่งช่วยปกป้องผิวจากเชื้อแบคทีเรีย และเชื้อรา ดังนั้น ถ้าค่า pH เกิดสูญเสียความสมดุลไป เช่นมีความเป็นด่าง จะทำให้เกราะปกป้องผิวตามธรรมชาติถูกทำลาย ทำให้สูญเสียน้ำความชุ่มชื่น และผิวแห้งเสีย เพราะชั้นผิวที่ปกคลุมด้านนอกไม่สามารถทำงานเป็นเกราะปกป้องผิวได้ ทำให้ผิวบอบบางและแพ้ง่าย

นอกจากนั้นสารเคมีบางอย่างที่สามารถมารบกวนค่าความเป็นกรดเป็นด่างหรือทำลายโครงสร้างความแข็งแรงของผิว หรือทำให้เกิดการอุดตันเกิดขึ้นก็มีส่วนสำคัญที่ทำให้ผิวเกิดการระคายเคืองหรือแพ้ จนถึงทำให้เกิดสิวได้ ซึ่งสามารถยกตัวอย่างสารดังกล่าวนั้นได้แก่

กลุ่ม Artificial Color หรือสีสังเคราะห์

สีสังเคราะห์มักจะทำให้ผิวหน้าเกิดอาการระคายเคืองจนเป็นบ่อเกิดของสิว อักเสบ

กลุ่ม Mineral Oil

อาจมาในรูป Petroleum Jelly หรือ Wax ซึ่งมันจะก่อตัวเป็นฟิลม์บางๆ เคลือบผิวหน้า ทำให้เซลล์ที่ตายแล้วกับเชื้อแบคทีเรียอุดตันอยู่ภายใน ก่อให้เกิดสิวอักเสบตามมา

Polyethylene Glycol

เป็นสารสังเคราะห์ที่สร้างขึ้นมาเพื่อใช้เป็นสารให้ความชุ่มชื้นกันผิว โดย Polyethylene Glycol ที่ใช้ในเครื่องสำอางเป็นสารที่สามารถก่อให้เกิดการระคายเคืองกับผิวได้สูง นอกจากนี้ยังอาจเป็นสาเหตุของความผิดปกติในตับและไต

Paraben Preservatives

เป็นสารกันเสียในผลิตภัณฑ์บำรุงผิว ครีมเกือบทุกตัวต้องผสมสาร paraben ตัวนี้ ชื่อที่เห็นได้บ่อยข้างขวดหรือหลอดของผลิตภัณฑ์ คือ เมธิลพาราเบน (Methylparaben) และ เอธิลพาราเบน (Ethylparaben) จริงๆแล้วสารกันเสียเหล่านี้ไม่ก่อให้เกิดการระคายเคืองต่อผิวมาก กับเรื่องสิวก็คงไม่มีปัญหาอะไร การแพ้มีน้อยมาก แต่ paraben จะถูกดูดซึมเข้าสู่กระแสเลือดได้ดี ซึ่งอาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการเป็นมะเร็งโดยเฉพาะมะเร็งเต้านมได้มาก จึงมีการจำกัดปริมาณการใช้สาร paraben ในผลิตภัณฑ์ต่างๆไม่ให้มีมากเกินไป

กลุ่ม Lanolin

เรียกอีกอย่างว่า Sheep Sebum หรือไขมันแกะ เป็นน้ำมันที่สามารถซึมผ่านลงสู่ผิวได้ซึ่งใส่ลงมาเพิ่มความชุ่มชื้นให้กับ ผิว สารเหล่านี้อาจดีกับคนที่มีผิวแห้งมากๆ แต่สำหรับคนที่หน้ามันง่าย เป็นสิวง่าย จะไม่เหมาะ

กลุ่ม Isopropyl Myristate

เป็นสารที่ช่วยทำให้ เพิ่มความชุ่มชื่น รู้สึกเป็นมันวาว และยังเป็นกลุ่มที่ใช้กันสนิมในอาหารกระป๋องด้วย สารกลุ่มนี้ทำให้เกิดสิวอุดตัน และอาจเกิดอาการแพ้

กลุ่มเครื่องสำอางที่มีส่วนผสมของผง Mica

ประเภทที่ทาแล้วทำให้หน้าวาว ผงไมก้านั้นเป็นอนุภาคที่เป็นแผ่นหยัก ทำให้เกิดความระคายเคืองต่อผิวและอาจเกิดสิวตามมาได้

กลุ่ม Artificial Fragranceหรือน้ำหอมสังเคราะห์

สารประเภทนี้สร้างความระคายเคือง ทำให้เกิดอาการแพ้ เป็นผื่นแดง และเกิดเป็นสิวอักเสบได้

เราสามารถแยกผื่นแพ้หรือสิวได้ง่ายๆดังนี้

ผื่นแพ้

• มักขึ้นแบบเฉียบพลันทันทีหรือหลังจากได้สัมผัสสารนั้นๆในเวลาไม่นาน
• เป็นผดผื่นสีแดง ขนาดเท่าๆกัน และกระจายอยู่ในบริเวณเดียวกัน
• ลักษณะคล้ายสิวแต่ไม่มีหัวสิว (คนส่วนใหญ่มักเรียกกันว่า สิวไม่มีหัว)
• ไม่ได้มีสาเหตุเกิดจากการอุดตันนำมาก่อน
• เวลาหายมักไม่ทิ้งรอยดำหรือรอยแผลเป็น
• อาจมีอาการคันร่วมด้วย
• บางครั้งอาจมีอาการอักเสบ หรือตุ่มหนองร่วมด้วย

สิว

• มักเริ่มต้นจากการมีการเป็นสิวอุดตันนำมาก่อน
• เกิดการอักเสบเป็นหัวสิวอักเสบ สิวหนอง หรือสิวหัวช้างได้
• มีขนาดแตกต่างกันและกระจายอยู่ทั่วไป
• อาจมีอาการคันบ้างแต่ไม่มาก
• เกิดจากการอุดตัน ฮอร์โมนและเชื้อแบคทีเรียเป็นหลัก
• ถ้ารักษาสิวไม่ถูกต้องจะเป็นแผลเป็น หรือหลุมสิวได้ง่าย 
• มีหลายขนาด ใหญ่บ้าง เล็กบ้าง อุดตันบ้าง อักเสบบ้าง
• ชอบขึ้นบริเวณที่มีความมันเยอะๆ
• อาจเกิดจากกรรมพันธุ์ร่วมด้วย

วิธีง่ายๆในการดูแลรักษาการเกิดผื่นแพ้หรือสิวคือ

1. ทำความสะอาดอย่างถูกวิธีโดยเลือกผลิตภัณฑ์ที่มีความเป็นกรดเป็นด่างใกล้เคียงกับผิวเพื่อไม่ให้ผิวเสียสมดุลไป
2. ใช้คลีนซิ่งทำความสะอาดเครื่องสำอาง แล้วจึงตามด้วยเจลล้างหน้าเพื่อทำความสะอาดผิวหน้า
3. เลือกผลิตภัณฑ์ โทนเนอร์ เซรั่ม ครีมบำรุงผิวหน้า หรือ ครีมกันแดด ที่ไม่มีสารที่ก่อให้เกิดการระคายเคืองหรือกระตุ้นให้เกิดการอุดตันได้
4. เลือกผลิตภัณฑ์มีสารช่วยลดการอักเสบและคืนความแข็งแรงให้กับผิว
5. เลือกผลิตภัณฑ์ไม่มีน้ำหอม หรือสีสังเคราะห์
6. หลีกเลี่ยงการใช้สารสเตอรอยด์เป็นส่วนผสมหรือการใช้สเตอรอยด์ติดต่อกันเป็นระยะเวลานานๆ
7. ไม่แคะ แกะ เกา หรือบีบ บริเวณที่เป็นสิว
8. ถ้าเป็นมากขึ้นควรปรึกษาแพทย์

พญ.วิจิตรรัตน์ จำเพียร

แพทย์ด้านความงามและเวชศาสตร์ชะลอวัย